वीरगंज । जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) प्रमुख सचेतक प्रदिप यादवले भन्सार नीतिमा व्यापक संशोधनको आवश्यकता रहेको बताएका छन् ।
प्रतिनिधि सभामा अर्थमन्त्री वर्षमान पुनले प्रस्तुत गरेको भन्सार विधेयक २०८० माथि विचार गरियोस् भन्ने प्रस्तावमाथिको छलफलमा भाग लिँदै सांसद यादवले हुकुमी शैलीमा चलिरहेको भन्सारलाई समय सापेक्ष र आवश्यकताअनुसार नीतिगत रुपमा व्यवस्थित गर्नुपर्ने बताए ।
यादवले अवैध कारोबारलाई प्रोत्साहित गरिरहेको पेनाल्टी प्रावधान हटाउन पनि माग गरे । उनले भने “आयातकर्ताले भन्सार मूल्यको पुस्तिका भन्दा कम मूल्यको बिलबिजक पेश गरेमा भन्सारले ५० प्रतिशत पेनाल्टी तोक्छ । आव २०८०/०८१ को बजेटमा अन्त शुल्कमा समेत पेनाल्टी लिने प्रावधान राखिएको छ । पेनाल्टी जोगाउन आयातकर्ताले भन्सार किताबभन्दा बढीको बिलबिजक पेस गर्छन् र सोहीअनुसार एलसी पनि खुल्छ । जसले गर्दा नेपाली भन्सारमा पेनाल्टी लाग्दैन ।”
“अर्कोतिर बिलबिजकको वास्तविक मूल्यभन्दा बढी पठाएको रकम अवैध हुण्डीको माध्यमबाट नेपाल फर्किन्छ । तसर्थ भन्सार मूल्यांकन किताब तथा अन्तशुल्कमा लगाएको पेनाल्टी गर्दा अवैध कारोबारलाई प्रोत्साहित गरिएको देखिन्छ । यसकारण पेनाल्टी लिने प्रावधान हटाउन जरुरी छ ।” उनले भने ।
सांसद यादवले स्वदेशी उद्योग प्रवर्द्धनमा पनि वर्तमान कानुन बाधक रहेको बताए । ‘स्वदेशी उद्योगको प्रोत्साहन गर्नुछ भने पहिलो त डिप्टीमा फरक राख्नुपर्छ । हाम्रो भन्सारमा कच्चा पदार्थको डिप्टी महंगो छ, तयारी पदार्थमा सस्तो छ । यसको कारण स्वदेशी उद्योग पनि डुबिरहेको छ,’ उनले भने, ‘उदाहरणको रुपमा काँचो दाल (गोरो/मसुरो)मा १० प्रतिशत भन्सार लाग्छ । तर, तयारी दालको रुपमा आउँछ भने ९ प्रतिशत भन्सार लाग्छ । अनि स्वदेशी उद्योग कसरी बढावा भयो ? कच्चा पदार्थ आउँदा १० प्रतिशत कर लाग्ने, तयारी सामान आउँदा ९ प्रतिशत लाग्ने हुँदा स्वदेशी उद्योग त डुब्छ ।’
भारतबाट नेपालमा धान आउँदा भारतलाई २० प्रतिशत कर तिर्नुपर्ने र ५ प्रतिशत नेपाली भन्सारमा कर लाग्ने भन्दै यादवले २५ प्रतिशत तिरेर नेपालमा धान आयात गरेर उद्योगीले चामल उत्पादन गरेर विक्री गर्दा महंगो हुने गरेको बताए । ‘यसकारण अहिले तस्करलाई मजा भएको छ । भारतमा प्रत्येक केजी चामलमा ५ रुपैयाँ सस्तो छ । भारतमा सस्तो भएकाले सिधा बोर्डरबाट खुलेयाम तस्करी गरेर नेपाल ल्याइँदैछ,’ उनले भने ।
सांसद यादवले सानो सानो वस्तुमा तस्करीकै माध्यमबाट भित्रिँदा अपेक्षित राजस्व संकलन हुन नसकेको बताए । ‘जस्तै काजुको कुरा गर्ने हो भने नेपाली भन्सारमा प्रति केजी ६ सय रुपैयाँ भन्सार लाग्छ । त्यही काजु प्रत्येक केजी सय रुपैयाँमा तस्करहरु काठमाडौं पुर्याइरहेको छ । मलाई जहाँसम्म याद छ, माननीय अर्थमन्त्रीज्यू जुन काजु खानुहुन्छ, त्यो तस्करले काठमाडौं पुर्याएको काजु नै खानुहुन्छ । हामी पनि काठमाडौं बसेर खान्छौं । किनकि काजुको भन्सार भइरहेको छैन । अर्थमन्त्रीजीले कर्मचारीबाट तथ्यांक लिए हुन्छ । जुन पनि काजु आइरहेको छ, त्यो सबै तस्करी भएर आइरहेको छ । भुजिया, काजुलगायत सानो सानो सबै तस्करीमा आइरहेको छ,’ उनले भने ।
सांसद यादवले तस्करी नियन्त्रण हुनेगरी भन्सार नीतिमा संशोधन गर्न अर्थमन्त्रीलाई सुझाव दिए । ‘भारतमा ४ देखि २८ प्रतिशतसम्म रहेको जिएसटीलाई आधार मानेर कर निर्धारण गरौं । भारतमा ४ प्रतिशत कर छ, तपाई १३ प्रतिशत लिनुहुन्छ भने निश्चित रुपमा तस्करी हुन्छ । यस्तो नीतिले तस्करलाई बढावा दिइरहेको छ । यसमा अर्थमन्त्रीले गम्भीर रुपमा विचार गरेर संशोधन गर्नुपर्छ,’ उनले भने ।