वीरगंज । मिर्गाैलाका बिरामीलाई हेपेटाइटिस भएपछि डायलिसिसकाे लागि थप समस्या झेल्नु परेकाे छ । वीरगंजमा हेपेटाइटिस भएका बिरामीलाई डायलिसिस गर्ने सुविधा नहुदा काठमाण्डाै जानु पर्ने र त्यही बस्नु पर्ने बाध्यता श्रृजना भएकाे हाे ।
हेपेटाइटिस ए, बि, सि, डि र ई भएका बिरामीहरुलाई वीरगंजमा डायलिसिस नहुदा काठमाडाैंमा जानु पर्ने र त्यहीं बस्नु पर्ने बाध्यताले झन पिडा भएकाे मिर्गाैला बिरामीका आफन्तहरुले वताएका छन् । यसका साथै आर्थिक भार पनि बढेकाेले थप समस्या श्रृजना भएकाे उनीहरुकाे दु:खेसाे छ ।
डायलिसिसकाे लागि नै एक महिनादेखी काठमाडाैं मै रहेका पर्सागढी नगरपालिकाका वडा नं. ७ टिकुलियाका सनाेज रायले वीरगंजमा डायलिसिस सेवा नहुदा काठमाडाैं थप पिडा खेप्नु पर्ने दु:खेसाे सुनाए । उनी दाजुभाई आफ्नाे बुवाकाे डायलिसिसकाे लागि एक महिना देखि काठमाडाैं मै बसीरहेका छन् ।
काठमाडाैंमा बस्दा र बुवाकाे डायलिसिस गराउन उनलाई कयाैं समस्या झेल्नु परेकाे छ ।
उनले भने “बुवालाई हेपेटाइटिस “सि” भएपछि वीरगंजमा डायलिसिस नहुदा काठमाडाैं आउनु पर्याे । पहिला नारायणी अस्पताल मै बुवाकाे नियमित डायलिसिस भइरहेकाे थियाे । पछि हेपेटाइटिस भएपछि हामी दाजुभाई र बुवा एक महिनादेखी काठमाडाैं मै बस्दै आएका छाैं । अहिलाे काेराेना महामारीकाे समय रहेकाेले काेठा पाउन, बस्न, खान र हस्पिटलमा आवतजावत गर्न पनि समस्या भइरहेकाे छ ।”
उनका अनुसार काठमाडाैंमा उनी जस्तै एक दर्जन भन्दा बढी पर्सा, बारा, राैतहट र सर्लाहीका हेपेटाइटिसका बिरामी छन् । सबैकाे एउटै बाध्यता छ वीरगंज अर्थात नजिककाे कुनै अस्पतालमा डायलिसिस नहुदा काठमाडाैं आउनु पर्ने र बस्नु पर्ने बाध्यता छ ।
नेपाल सरकारले नेपालकाे जुन सुकै अस्पतालमा नि:शुल्क डायलिसिस सेवा लिन सकिने प्रावधान रहेपनि त्याे अस्पतालकाे व्यवहारमा लागु नभएकाे र विभिन्न चेकचाँचकाे बहानामा ठग्नु परेकाे उनी बताउन्छन् ।
उनले कालिका टाइम्ससंग कुरा गर्दै भने “अहिले काेराेना महामारीकाे समय भएकाेले जुन सुकै अस्पतालमा जादा पहिला पिसिआर लगायतकाे चेकजांच गराउन भन्छन् । त्याे गराउन मै ५ देखी ७ हजार सम्म एक पटकमा खर्च हुन्छ । हप्तामा दुई पटक अनिवार्य रुपमा डायलिसि गराउनु पर्ने हुन्छ तर सरकारी अस्पतालमा डायलिसिस गर्ने ठाउँकाे अभावमा निजि अस्पतालमा जानु पर्ने बाध्यता हुन्छ । डायलिसिस सेवा नि:शुल्क भएपनि सरकारी हाेस वा निजि अस्पताल सबैमा पैसा तिर्नु पर्ने बाध्यता छ । सरकारीका अस्पतालहरु बेड खाली नभएकाे भन्छन्, त्यसपछि इमरजेंसीमा गराउन पर्ने हुन्छ । त्यसकाे लागि ३ हजार खर्च हुन्छ । कहिले कांही निजि अस्पतालमा गराउदा रु ७ हजार सम्म तिर्नु पर्ने बाध्यता छ ।”
एक पटक चार घण्टा सम्म हुने डायलिसिस इमरजेंसीमा २ घण्टा सम्म हुन्छ । तर यहाँ हाम्राे समस्या सुनिदिने र बुझिदिने काेही पनि छैनन् उनले दु:खेसाे पाेखे ।
वीरगंजमा भन्दा काठमाडाैं टाँडा भएकाेले आउने र जान पनि सकिदैन् । एमबुलेन्सकाे भाडा पनि महंगाे भएकाेले नसकिएकाे उनले वताउँछन् । घर परिवारका सदस्यसमेत बिरामी आफन्तसंग भेट नसक्ने अवस्था छ । यहाँबाट बिरामीलाई एकै पटक मृत्यु भएपछि नै घर लग्न सकिने उनले दु:खेसाे सुनाए ।
उनका अनुसार केही त लामाे समयदेखी एक्लै डायलिसिसकाे लागि काठमाडाैंकाे विभिन्न अस्पतालमा परिसर मै बुसिरहेका हुन्छन् । कहिले काँही अस्पतालहरुले बाहिर निकालेपछि सडक पेटीमा बसेकाे देख्दा आँखाबाट आसु झर्छ ।
उनले थपे “वीरगंजमा डायलिसिस सेवा भइदिएकाे भए यतिकाे सास्ती हुने थिएन । समय र आर्थिक बचत पनि हुने थियाे । यतिकाे सास्ती भाेग्नु पर्ने बाध्यता हुदैन थियाे । वीरगंजमै डायलिसिस सेवा संचालनकाे लागि हामी स्थानिय नेता र अस्पतालका विभिन्न व्यक्तिलाई गुुहारे पनि आश्वासन मात्र आउन्छ । अहिले सम्म केही हुन सकेकाे छैन् ।”
हामीले बुझ्दा नारायणी अस्पता मै मेसिन भएकाे र त्याे बिग्रेकाे अवस्थामा रहेकाेले, त्यसलाई मर्मत गरेपछि वीरगंज मै सेवा संचालन गर्न सकिने उनले वताए ।
नारायणी अस्पतालका डायलिसिस सेवाका इन्चार्ज डा. निरज सिंहले वीरगंजमा हेपेटाइटिस बिरामीकाे डायलिसिसकाे लागि सरकारले लागनी गर्नु पर्ने वताए । उनले भने “हेपेटाइटिस भएका बिरामीहरुकाे लागि छुट्टै मसिनमा डायलिसिस गर्नु पर्छ । त्यसकाे लागि सरकारले केही मेसिनकाे व्यवस्था गरिदिनु पर्ने हुन्छ ।”
उनका अनुसार हेपेटाइटिस “सि” काे बिरामीकाे डायलिसिस काठमाडाैं बाहेक अरु कहीं हुदैन् ।